ADR
Yanıcı, patlayıcı ve kimyasal maddelerin kara yolu ile taşınması kurallarını içeren bir standarttır. ADR konvansiyonuna üye olunması ile ilgili yasa 30 Kasım 2005 tarihinde TBMM’de kanunlaşmıştır. Kanun 1 Ocak 2009’da yürürlüğe girmiştir
AIS
Araç İzleme Sistemi. GPS ve GPRS teknolojileri kullanılarak uydu aracılığı ile araçların takip edildiği sistemdir.
Antrepo
Kanunu hükümlerine göre açılmasına izin verilen ve gümrük idaresine verilen beyanname ile gümrük idaresi gözetimi ve denetimi altında eşyanın muhafaza edildiği yerdir
Aktarma Merkezi
Gelen yük/kargoların indirildiği, varış noktasına göre gidenlerin yüklendiği, gün içinde kargoların kısa zaman aralıkları ile saklandığı, araçlar arası yük/kargo transferlerinin yapıldığı bölgesel işlem merkezleridir.
Avadanlık
Küçük tamiratlarının yapılabileceği el aletlerinin (çekiç, tornavida vs) ve el fenerinin bulunduğu takım çantasıdır.
Bagaj
Kamyonların branda vs. gibi eşyalarını istifledikleri ve alacakları yükün yüksekliğinin kolayca ifade edilmesini sağlayan, kamyon kasasında sürücü kabininin üstüne denk gelen bölmedir.
Basar Tonaj
Basar tonaj olarak da ifade edilir. Aracın istiap haddi (azami yük miktarı) anlamına gelir.
Beşinci Teker
Çekicilerin şasileri üzerinde, aracın boyuna monte edilmiş ve yarı römorkların king pin adı verilen bağlantı elemanını içine güvenli bir şekilde kilitleyecek halde tasarlanmış olan bir parçadır.
CMR
Karayolu taşıma belgesidir. CMR Belgesi kamyonla yapılan taşımalarda Uluslar arası CMR Anlaşması gereğince düzenlenen bir taşıma senedidir.
Çekici
Yarı römorkları çekmek amacıyla kullanılan en az iki dingilli motorlu kara taşıtıdır.
Daimi Araç
Sürekli taşıma yapan spot araçtır.
Dara
Taşıma kabının boş ağırlığıdır.
Damper Kasa
Kamyonlara özel hidrolik donanımı sayesinde, kasa içindeki dökme yükün boşaltılabilmesi için 45 derecelik eğim alabilen kasa tipidir.
Damper Yarı Römork
45 derece eğim alacak şekilde hidrolik donanımla çalışan ve üzerindeki yükü kendisi boşaltan kasa sistemidir.Kamyonlardan farklı olarak, üzerindeki malzemeyi sağa veya sola yıkabilen damperli yarı römorklar da mevcuttur.
Depo
Millileştirilmiş malların açık veya kapalı alanda muhafaza edilmesine uygun olan yerdir.
Dingil
Tekerleklerin üzerinde döndüğü metal aksam. Üzerinde tek lastik olanlar tek dingil, çift teker takılanlar çift dingil olarak ifade edilir.
Dökme Yük
Herhangi bir ambalaj içinde bulunmayan yük.Örneğin, kömür, demir tozu vs.
FEU
40 ayağa denk birim. Konteynerlerin kapasitelerini belirtmekte kullanılan ölçü birimidir. 1 FEU 40 ft (boy) × 8 ft (en) × 9 ft (yükseklik) ya da metrik olarak 12.192 m (boy) × 2.44 m (en) × 2.59 m (yükseklik) ve yaklaşık 67.5 m³ hacmindedir.
Fiktif
Fabrika içlerindeki gümrüklü sahalardır.
Frigorifik
Isı değişimine duyarlı gıda maddeleri, ilaçlar ve bazı kimyasal maddelerin taşınması için tasarlanıp imal edilen, duvar kalınlıkları ve izolasyon değeri taşınan malzemenin ısı değişimine duyarlılık boyutlarına bağlı olarak değişen ve bir soğutucu ünitesi bulunan karayolu taşıtıdır.
Gabari
Taşıtların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir.
Geçici Depolama Yeri
Eşyanın gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar gümrük idaresince geçici olarak depolanmasına izin verilen yerdir.
Geçiş Belgesi
Uluslar arası taşımalarda çıkış yapılan gümrük ile varış gümrüğü arasında taşınan yükün belirtildiği, çıkış ve varış ülkeleri gümrüklerinden geçişi ve yükün indirileceği ülkeye girişi sağlayan evraktır. TIR karneleri de geçiş belgesi dahilindedir.
Gümrük Muhafaza Memuru
Gümrüklerde ve gümrüklü sahalarda bulunan malın, muayene memurundan sonra gümrük beyannamelerinin teslim edildiği memurdur. Ayrıca konteyner gibi mühürlenmiş malzemelerin mührünü yapma ve açma yetkisi de bu memurlara verilmiştir.
İntermodal Taşımacılık
Aynı taşıma aracı veya kabı ile iki veya daha fazla taşımacılık modu kullanılarak yapılan ve mod değişimlerinde araç veya kap içindeki yüklerin herhangi bir elleçlemeye tâbi tutulmadığı taşıma şeklidir.
İstiab Haddi
Bir taşıtın veya aracın güvenle taşıyabileceği ve imalat standardında belirtilen en çok yük ağırlığı veya yolcu ve hizmetli sayısıdır.
Jumbo Yarı Römork
13,60m x 2,45m x 2,65m ölçülerinde, 90m3 brüt hacimli, iki katlı modelleri de bulunan yarı römorktur.
K1
Bir veya birden fazla özmal taşıtla karayoluyla şehirlerarası eşya taşımacılığı yapacak olan gerçek veya tüzel kişilerin Ulaştırma Bakanlığı’ndan almaları gereken yetki belgesidir.
Kombine Taşımacılık
İntermodal olmayan ancak birden fazla nakliye aracının (tren, kamyon vs) birbirine bağlı olarak kullanılmasıyla yapılan taşıma tipidir.
Kamyon
İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tondan fazla olan, eşya ve ya yük taşımak için imal edilmiş, şasisi, farklı amaçlı şasi üstü ekipman ve ya kasa monte etmeye uygun, en az iki dingilli motorlu kara taşıtıdır. Tasarımı ve motor gücü itibariyle kamyonların bazıları römork çekmeye müsaitlerdir.
Kamyon Römork
Bir kamyon ve taşıyacağı yükün özelliklerine uygun bir şekilde imal edilen römorktan oluşan, yük taşıma amaçlı karayolu taşıtıdır.
Kamyonet
İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tonu geçmeyen ve eşya veya yük taşımak için imal edilmiş, taşıyacağı yükün cinsine göre kasaya sahip kara nakliye araçlarıdır.
Kantar
Yük alacak araçların boş ve yüklendikten sonra tartılmak için uğradıkları ölçüm cihazıdır.
Kapalı Kasa
Yanları ve tavanı kapalı olan, sadece arka kapağın açılmasıyla yüklenebilen yarı römork sınıfıdır.
Kayar Perdeli Yarı Römork
Yan yüzeyleri ve tavanı bir perde sistemiyle kapatılmış, perdelerin açılmasıyla hem kasanın yanından hem de üstünden yüklenebilir olan yarı römorktur.
Kılçık Yarı Römork (Konteyner şasi yarı römork)
Konteyner taşınması amacıyla tasarlanan ve imal edilen, iskelet halinde bir şasi ile taşıyacağı konteyner tipine uygun adet ve mesafede enine kroslar ucuna yerleştirilmiş konteyner kilidi (twist lock) bulunduran en az bir dingilli yarı römork aracıdır.
King Pin
Yarı römork çekicinin beşinci tekeri ile bağlantısını sağlayan ve dövme çelikten mamul bir parçadır. Yarı römorkun taşıma kapasitesi doğrultusunda farklı ölçülerde imal edilir.
Kiralık Araç
Sözleşme yapılarak komple sürücüsüyle birlikte kiralanan, aylık belli bir kira ve km. başı yakıt yüzdesiyle çalışan araçlardır.
Komisyon
Yük almayı kabul eden aracın sürücüsünden kısmen yan gelir olması için kısmen de sürücünün yükü almasından vaaz geçmesini engelleme amaçlı olarak alınan para.
Komisyoncu
Yük veren kişiye yüke uygun aracı bulan ve araç sahibinden komisyon alan kişidir.
Komisyon Faturası
Alınan komisyon karşılığında kesilen fatura.
Konşimento
Üzerinde taşınan yükün içeriği ile ilgili bilgiler bulunan yük taşıma senedidir.
Konteyner
Her türlü atmosferik koşula dayanıklı olan, özellikle intermodal taşımacılıkta kullanılmakta olan, kolay elleçlenebilen ve üst üste istiflenebilen standart metal yük kasalarıdır. 20’lik, 40’lık ve 45’lik olarak adlandırılan tipleri en yaygın olanlarıdır. Bu sınıflandırma konteynerlerin değişen boy ölçüsüne göre yapılmıştır.
Konteyner Kilidi
Konteynerleri kaldıran ya da taşıyan araçların konteynerleri köşelerinden sabitlemeleri için sahip oldukları mekanizmadır.
L2 Belgesi
Karayolları Taşıma Kanunu gereği, uluslararası lojistik işletmeciliği yapan firmaların sahip olması gereken bir yetki belgesi türüdür. Kanun hükümlerince belirtilen ihlaller gerçekleştirilmedikçe, belge geçerlilik süresi 5 yıldır.
LOW-BED
Ağır iş makineleri ya da özel proje yükleri gibi uluslararası ve yurtiçi karayolu taşıma yönetmeliğine göre standartların dışında, normal kamyonların ve ya tırların taşıyabilecekleri uzunluk, yükseklik, genişlik ve tonajdan farklı olan yüklerin taşınmasını sağlayan yarı römorktur.
Mega Yarı Römork
13,60 m x 2,50 m x 3,00 m boyutunda 102 m³ hacimli yarı römorklardır.
Mesleki Yeterlilik Belgesi
Karayolları Yönetmeliği kapsamındaki faaliyetlerde bulunanların yine bu yönetmelikte öngörülen mesleki yeterlilik eğitimini alan ve/veya yapılacak olan sınavlarda başarılı olanların aldığı belgedir.
Nakliyeci
Taşımacılıkla uğraşan kişi.
Navlun
Nakliye bedelinin KDV hariç tutarıdır.
Ordino
Konşimento karşılığında, yurt dışından gelen malın gümrükten çekilmesi için verilen emirdir.
Özel İzin Belgesi
Taşımalarda geçiş belgesi aranmadan, geçiş belgesi yerine geçmek üzere ve Türk ihraç ürünlerini taşımak amacıyla yabancı plakalı taşıtlara verilen belgedir.
Özel Yük Taşıma Belgesi
Ağırlık ve boyutları bakımından özelliği olan ve başka ulaşım sistemleri ile taşınması mümkün olmayan ve taşıma sınırını aşıp da taşınması zorunlu yüklerin taşınabilmesi Karayolları Trafik Kanununun 33.Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 66.ve 128.maddelerine göre Karayolları Genel Müdürlüğünden (İlgili Bölge Müdürlüklerinden) Özel Yük Taşıma İzin Belgesi alınması ve taşımanın bu izindeki esaslara göre yapılması zorunludur.
Palet
Depolama ve sevkiyatta kullanılan, çeşitli malzemelerden üretilen ve malın üzerine konulduğu platformdur.
Yükleme Pusulası / Yükleme Teklifi
KN Ofisinden iş alan aracın ofis çalışanlarıyla olan anlaşmasını, verdiği komisyonu belgeleyen ve yükünü alacağı firmaya yükleme için geldiğini kanıtlayan evrak.
Parça Yük
Buğday, kömür gibi dökme yük formunda olmayan ve konteyner içine konulamayan, genel yük olarak da tanımlanabilen, farklı paket tipinde olabilen parsiyel yüklerdir.
Parsiyel Dağıtım
Aracın taşıma kapasitesinin birden fazla müşteriye tahsis edilerek kullanılması ve ya hizmet verilen müşterilerin birden fazla noktaya gitmesi gereken siparişlerinin genel adıdır.
Psikoteknik Test
Psiko-teknik değerlendirmenin amacı, sürücülerin sahip oldukları güvenli araç kullanmalarını sağlayan zihinsel ve psikomotor yetenek düzeylerini objektif yöntemlerle ölçmek ve değerlendirmektir. Sürücülük yeteneklerinin , trafiğe ilişkin sürücülük tutumlarının ve kişiliğinin trafik psikolojisi açısından değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Belgenin geçerlilik süresi 5 senedir.
R2 Belgesi
Karayolları Taşıma Kanunu gereği, uluslar arası taşıma işleri organizatörlüğü yapan firmaların sahip olması gereken bir yetki belgesi türüdür. Kanun hükümlerince belirtilen ihlaller gerçekleştirilmedikçe, belge geçerlilik süresi 5 yıldır
Rampa
Malzemenin depoya alınma veya depodan sevk edilme işlemlerini kolaylaştırmak üzere kullanılan alandır.
Ring
Bir araç tarafından bir program çerçevesinde çeşitli noktalardan aynı veya farklı yüklerin alınarak bir veya birden fazla noktaya teslim edilmesi ve teslimatlar sırasında boş kapların toplanması veya tüm teslimatlar tamamlandıktan sonra ters güzergâh izlenerek boş kapların toplanarak geri getirilmesi sistemidir
Rulo Taşıyıcı Yarı Römork
Özellikle rulo şeklinde saç olmak üzere benzeri şekil ve boyuttaki yükleri taşımak amacıyla imal edilen bir yarı römorktur. Tabanda bulunan ve aracın boyu ekseninde açılmış olan bir yuvarlak silindir şeklindeki boşluk, yükün araca yüklendiğinde her iki yandan desteklenmesini sağlamakta böylece yükün, araç üzerinde sabitlenmesi için alınacak önlemlerin daha basitçe yapılabilmesi sağlanmaktadır.
Platform Yarı Römork
Zemini düz ve kenar kapakları olmayan yarı römorktur. Boru, demir, konteyner gibi malzemelerin taşınmasında kullanılır.Boyutları konteyner boyutlarına göre değişken olabiliyor.
Sevk İrsaliyesi
Üzerinde araçtaki yükün adını, miktarını, navlun bedelini, kesilen fatura numarasını belirten resmi evrak. Malların nakli sırasında vergi mevzuatı bakımından kontrol edilebilmesi amacıyla, ticarî emtianın bir yerden başka bir yere nakli sırasında düzenlenmesi ve malla birlikte bulundurulması zorunlu olan belgedir.
Sovtaj
Hasar gören ürünlere sigorta eksperi tarafından biçilen maddi değerdir.
Sözleşmeli Araç
Yetki belgesi sahibinin noterden yapılmış bir taşıma geliri paylaşımı veya kira sözleşmesine dayanarak, kendi unvan ve sorumluluğu altında çalıştıracağı başkasına ait taşıtlardır. Sefer başına ya da Ytl / ton olarak çalışırlar. Aylık sabit ücret karşılığı çalışan sözleşmeli araçlar komple kiralık araçlardır.
Spanzet
Yükün üstünden geçerek, yükün taşınacağı yüzeye sabitlenen ve üzerinde “gırgır” olarak bilinen gergi mekanizmasıyla gerilerek yükü sabitlemekte kullanılan polyester şeritlerin genel adıdır.
Spot Araç
Serbest çalışan, tek seferlik taşıma anlaşması yapılan araçların genel adıdır.
Supalan
Genellikle kara ve deniz yolu ile yapılan taşımalarda kullanılan bir yöntemdir, malzemenin taşımayı yapan araç üzerinde gümrüklemesinin yapıldığı durumdur
Sürücü
Karayolunda motorlu bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişi
Şehir İçi Taşıma
Belediye sınırları ile mücavir alanı dahilinde yapılan taşımalardır.
Swap Body
Swap body üst üste istiflenemeyecek ve stacker tarafından tepeden kaldırılamayacak kadar ince yapılmış konteynerlerin adıdır. İlk satın alma masraflarını düşürmek ve uzun vadedeki yakıt masraflarını en azda tutmak için oldukça hafif malzemelerden üretilirler. Boyutları, diğer konteyner taşıyan araçlara yüklenebilmesi için standart İSO konteyner boyutlarındadır. Genelde dört köşesinde bulunan katlanabilir ayakları sayesinde herhangi bir yükleme/boşaltma sistemine gerek kalmadan taşındığı aracı değiştirebilir.
Tam Römork
Bir kamyon tarafından çekilen ve taşıyacağı yükün özelliklerine göre tasarlanıp, imal edilen, en az bir dingilli ve çekildiği kamyona çeki oku, döner tabla, kanca v.b. adlarla tanımlanan bir bağlantı aparatıyla bağlanan araçtır.
Taşeron
Belirli bir taşıma işini, bir sözleşme sonucunda sahip olduğu ya da kendisine başka bir şekilde bağlı olan araçlarla başka bir firma adına yapan tüzel kişiliktir.
Taşıma İrsaliyesi
Taşıma faaliyetinde bulunanların, taşınmasını üstlendikleri bir veya birden çok gönderilen ve gönderene ait, aynı taşıtta, aynı zamanda taşınan eşya veya kargo için ilgili mevzuat hükümleri uyarınca düzenledikleri belgedir.
Taşıt Belgesi
Yetki belgesi sahibinin kullanacağı taşıtların niteliğini ve sayısını liste halinde gösteren yetki belgesinden ayrı, yetki belgesinin eki olarak düzenlenen belgeyi ifade eder.
Taşıt Kartı
Bir taşıtın yalnız, bir yetki belgesinin eki taşıt belgesinde kayıtlı olduğunu ve bu belge altında çalıştırılabileceğini gösteren;
-yetki belgesi sahibinin ticari unvanını,
-yetki belgesinin türü ve numarasını,
-taşıt kartının geçerlilik süresini,
-taşıtın markası, cinsi, model, plaka ve rengini içeren belgedir.
Taşıt Kantarı
Karayolunda bir birim olarak seyretmek üzere birbirine bağlanmış en az bir çeken ve en çok iki çekilen römorktan oluşan aracı ifade eder.
Tenteli Yarı Römork
Yan yüzeyleri kısmen açılabilen bir tente sistemiyle örtülmüş olan yarı römork tipidir.
TEU
20 ayağa denk birim. Konteynerlerin kapasitelerini belirtmekte kullanılan ölçü birimidir. 1 TEU 20 ft (boy) × 8 ft (en) × 9 ft (yükseklik) ya da metrik olarak 6.10 m (boy) × 2.44 m (en) × 2.59 m (yükseklik) ve yaklaşık 38.5 m³ hacmindedir. 40’lık bir konteyner 2 TEU olarak da ifade edilir. Bununla birlikte 45’lik konteynerler de 2 TEU olarak ölçülendirilirler.
Tır
Fransızcada Transports Internationaux Routiers kelimelerinin baş harfleridir. Birleşmiş Milletler Teşkilatı bünyesindeki, Milletlerarası Nakliyat Birliği (IRU) tarafından 15 Ocak 1959 tarihinde Cenevre’de imzalanan bir anlaşmadır.Bu anlaşma 11 ülke (Avusturya, İsveç, Portekiz, Bulgaristan, Finlandiya, Macaristan, Fransa, Malta, İsviçre, Tunus ve Yugoslavya) arasında imzalanan birleşik taşımacılığına (karayolu, demiryolu, havayolu, su yolları) ve konteyner kullanılmasına izin veren bir sözleşmedir (1994).
Uygulamada bu anlaşmaya dahil ülkelerin karayolu vasıtaları, vasıtada yüklü bulunan gümrüklü eşyanın cinsini, miktarını, mahiyetini belirten bir TIR karnesiyle yine vasıtanın belli yerlerine takacakları TIR plakaları taşırlar. TIR karnesinde belirtilen ve vasıtada yüklü bulunan eşyanın gümrük kontrolü mahreç ülkede yapılmakta, varış noktasına kadar güzergahta bulunan ülkelerin gümrüklerinde sadece harici kontroller -şüpheli durumlar hariç – yeterli olmaktadır. Ülkemizde de Yarı Römork ve çekiciden oluşan taşıma araçlarına TIR denmektedir.
Tır Karnesi
TIR sözleşmesi sistemi içinde kullanılan ve IRU (Uluslararası Karayolları Taşımacıları Birliği) tarafından basılarak üye ülkelerin kullanımına sunulan karnedir.
Toplu Taşıma İrsaliyesi
Araç sahibi tarafından, nakliyesini bir seferde yaptığı; birden çok noktalı/müşterili, bir ya da birden çok mal dağıtımı için hazırladığı varış noktalarının/müşterilerinin ve karşılık gelen malların alt alta yazılarak hazırlanan irsaliyeye toplu taşıma irsaliyesi denir.
Transit Taşıma
Herhangi bir ülkede başlayan ve en az bir ülke toprakları üzerinden geçtikten sonra bir başka ülkede sona eren, başlama ve sona erme ülkeleri dışında kalan ülkeler üzerinden yapılan taşımaları kapsayan yolcu veya eşya taşımalarını ifade eder.
UBAK
Uluslar arası taşımacılığın sosyal boyutlarını da kapsamı içine alarak taşımacılığın daha güvenli ve çevre standartlarına uyumlu filolarla ekonomik ve teknik olarak etkin ve hızlı bir şekilde yapıldığı entegre taşıma sisteminin yaratılmasıdır.
Türkiye’nin de aralarında kurucu ülke olarak bulunduğu 17 ülke tarafından 1953 yılında kurulan ve günümüzde yaklaşık 50 üye ülkesi bulanan Uluslararası bir organizasyondur. Ülkemizdeki faaliyetler Ulaştırma Bakanlığınca yürütülmekte olup, standartlaşma ile ilgili kanun, mevzuat ve uygulamalar bu kurum tarafından yürütülmektedir.
Ücret Tarifesi
Düzenli taşımalarda taşıma faaliyetlerini ücret yönünden düzenleyen ve uyulması zorunlu olan belgeyi ifade eder.
Yetki Belgesi
Karayolu taşıma yönetmeliği kapsamında faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilere çalışma izni veren ve Bakanlıkça düzenlenen belgedir
Yurt İçi Taşıma
Herhangi bir ilin herhangi bir noktasından başlayıp diğer bir ilin herhangi bir noktasında biten veya mesafesine bakılmaksızın bir ilin sınırları içerisindeki iki nokta arasında yapılan taşımalardır.
Yarı Römork
Bir motora haiz çekici araç tarafından çekilen ve taşıyacağı yükün özelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve çekildiği araca king pin adı verilen bir bağlantı sistemi aracılığı ile bağlanan yük taşıma amaçlı karayolu aracıdır.
Kara yolu taşımacılığı yaygın olarak kullanılır, bu taşımacılık türü ile yüklerin taşınması ve varış noktasına ulaşması hızlanır. Uluslar arası kara yolu sektörünün gelişmesi ile yaygım hale gelen karayolu taşımacılığı’nda Mersin’de Darga Lojistik olarak taşınacak olan yük, malzeme, eşyanızı zamanında ve güvenli bir şekilde teslim etmek temel ilkemizdir.
A (ALFA)
ABN- Aeredrome Beacon (Havaalanı işaret ışığı)
ACC- Area control Centre or Area control (Saha kontrol merkezi veya Saha kontrol)
ACFT-A/C Aircraft (Uçak)
ACN – Aircraft Classification Number (Uçak sınıflandırma numarası)
AD-A/D Aedrome (Havaalanı)
ADF – Automatic Direction-Finding equipment (Otomatik yön bulma cihazı)
ADIZ- Air Defence Identification Zone (Hava savunma tanıtma bölgesi)
ADNC – Air Defence Notification Center (Hava savunma bildirim merkezi)
ADR – Advisory Route (Tavsiyeli yol)
ADS- Ads Air Defence Sector (Hava Savunma bölgesi)
ADZ- Adz Advise (Tavsiye etmek)
AF- – Audio Frequency (Ses frekansı)
AFB- – Air Force Base (Hava Üssü)
AFC- – Automatic Frequency Control (Otomatik frekans kontrolu)
AFIL- – Flight Plan Filled in the Air (Havada doldurulan uçuş planı)
AFIS- – Aerodrome Flight Information Service (Havaalanı uçuş bilgi servisi)
AFIS- – Automated Flight Inspection System (Otomatik uçuş kontrol sistemi)
AFS- – Aeronautical Fixed Service (Sabit Havacılık Servisi Hizmet)
AFI- – After (Sonra)
AFTN- – Aeronautical fixed Telecommunication Network (Sabit Havacılık Haberleşme Şebekesi)
AGA- – Aerodrome, Air Rootes and Ground aids (Havaalanı, hava yolları ve yer yardımcıları)
AGL- – Above Ground Level (Arazi seviyesinden olan yükseklik)
AIC- – Aeronautical Information Circular (Havacılık Enformasyon (bilgileri) tamimi)
AIP- – Aeronautical Information Publication (Havacılık Enformasyon (Bilgileri) yayını)
AIRAC- – Aeronautical Information Regulation ve control (Havacılık bilgileri düzen ve denetimi)
AIS- – Aeronautical Information services (Havacılık Enformasyon Hizmetleri)
ALERFA- – Alert Phase (Alarm hali)
ALS- – Approach Light System (Yaklasma ışık sistemi)
APRON – Bir havaalanında uçakların parklandırılmaları, akaryakıt ikmalleri, yolcu, yük, posta ve kargonun indirme ve bindirilme işlemleri ve bakımlarının yapılabilmesi için ayrılmış sahalardır.
APRON MEMURU: (Airfield Operation Assistant) İnen uçakların park pozisyonlarını düzenleyen, kurallara uymayan uçakları da rapor eden, apron kullanımını fiziken takip eden, havaalanı memuru.
ARINDIRILMIŞ SAHALAR – Dışhatlara açık havaalanlarında yolcuların giriş ve çıkış yapmadan önce gümrük mevzuatı açısından beyan ve kontrol işleminden sonra alındıkları, aynı zamanda yurt dışından gelerek gümrüğe girmeden aynı ülkenin veya başka bir ülkenin diğer havaalanına gidecek yolcunun uçağa binmeden önce alındıkları ve gümrük olarak izole edildikleri salonlardır
ALT- -alt- Altitude (İrtifa)
ALTN- – Alternate (Yedek)
AOC- – Air Operation Centre (Hava hareket merkezi)
AP-A/P- – Airport (Hava Limanı)
APP-App- – Approach Control Office or Approach Control (Yaklaşma Kontrol Ofisi veya yaklaşma kontrol)
ARP- – Aerodrome Referance Point (Meydan referans noktası)
ARR- – Arrival (Varış)
ATA- – Actual Time of Arrival (Gerçek varış zamanı)
ATC- – Air Traffic Control (Hava Trafik Kontrol)
ATCC- – Air Traffic Control Center (Hava Trafik Kontrol Merkezi)
ATD- – Actual Time of Departure (Gerçek kalkış zamanı)
ATFM- – Air Traffic Flow Management (Hava trafik akışı yönetimi)
ATFMU- – Air Traffic Flow Management Unit (Hava trafik akışı yönetim birimi)
ATN- – Aeronautical Telecommunication Network (Havacılık Haberleşme Şebekesi)
ATS- – Air Traffic Services (Hava Trafik Hizmetleri (Servisleri))
AH- – Air Warning (Hava ihbarı (Alarm))
AHACS- – Airborne Warning and Control System (Havadan ihbar ve kontrol Sistemi )
AWY- – Airway (Hava yolu )
AWOS- – Automatic Weather observation System (Otomatik Hava Gözlem Sistemi )
SAYFA BAŞI
B (BRAVO)
BCSI- – Broadcast (Radyo yayını)
BDRY- – Boundary (Sınır)
BEA- – British European Airways (İngiliz Avrupa Hava Yolları)
SAYFA BAŞI
C (CHARLIE)
CAA- – Civil Aviation Authority (Sivil Havacılık Otoritesi)
CAT- – Category (Kategori, sınıflandırma)
CAVOK- – Ceiling and Visibility OK (Meteorolojik tavan ve görüş elverişli olması)
CEAC- – Committee For European Airspace Coordination (Avrupa Hava Sahası)
CIDIN- – Common ICAO Data Interchange Network ICAO (Müşterek (ortak) bilgi alışveriş şebekesi)
CIV- – Civil (Sivil, Devlete ait)
CL- – Center-line (Merkez hattı (pist merkez hattı))
CLSD- – Closed (Kapalı)
CNL- – Cancel or Cancelled (İptal veya iptal edilmiş)
COM- – Communication (Haberleşme)
COMINT- – Communication Intelligence (Muhabere İstihbaratı)
COP- – Change-Over Point (Değiştirme Noktası(Uçak alıcısının başka bir istasyona ayarlama noktası))
CPL- – Current Flight (Plan Geçerli Uçuş Planı)
CTR- – Control Zone (Kontrol Bölgesi)
CNS- – Communications, Navigation and Surveillance (Muhabere, Seyrüsefer ve gözetim)
CAFE BAR – Hazır yiyecek ve içecek satışı için ayrılmış bölüm.
CHANGE OFİSİ – Döviz işlemleri yapılan bürolardır.
CHARTER TERMİNALİ – Tarifeli yada düzenli seferler dışında gerçekleşen uçuslarla seyahat eden yolcular için ayrılmış terminal binası.
CHECK-IN – Havaalanı Terminallerinde, havayolu veya yer hizmet kuruluş görevlilerinin, yolcuların bilet, bagaj işlem ve kontrollerini yapmaları anlamındadır.
CHECK-IN KONTUARI – Terminallerde yolcuların giriş (check-in) işlemlerinin yapıldığı, donanımlı masalardır.
CHECK-IN SALONLARI – Terminallerde check-in (giriş) kontuarlarının toplu halde bulunduğu bölümlerdir.
CIP YOLCU: Önemli iş adamı, Ticari öneme haiz kişi.
D (DELTA)
DUTY FREE SHOP – Havaalanlarında gümrük vergisi alınmadan alış-veriş yapılan dükkanlardır
D/F- – Direction Finder (İstikamet bulucu)
DEP- – Departure (Kalkış)
DEST- – Destination (Gidilecek yer (Hedef))
DFTI- – Distance from touchdown indicator (Teker koyma noktasından uzaklık göstergesi)
DLA- – Delay (Gecikme)
DME- – Distance measuring Equipment (Mesafe ölçme cihazı)
DSE- – Double side band (Çift kenar band)
DIG- – Date Time Grup (Tarih saat grubu)
DUPE- – Duplication Ikinci kere (Mükerrer)
DVOR- – Doppler VOR Doppler VOR (Mania yansımalaıinda daha az Etkilenen, anten sistemi geliştirilmiş VOR)
E (ECHO)
EANPG- – European Air Navigation Planning Group (Avrupa Hava Seyrüsefer Planlama Grubu)
EAT- – Expected Approach Time (Muhtemel yaklaşma zamanı)
ECAC- – European Civil Aviation Conference (Avrupa Sivil havacılık konferansı)
ECLIPSE 500 ÖZEL JET:
Kabini BMW tarafından tasarlandı. 4 en fazla 5 yolcu taşır. Eclipse 500, Özel uçaklar içinde tercih edilen kişisel jetlerdendir. Sessiz çift motorlu bir jettir. Dünyanın ilk çift motorlu hafif iş jeti olan Eclipse 500, 2011 fabrika fiyatı 2.800.000 Türk Lirasıdır. Operasyoneldir, ekonomiktir ( emsallerinden yüzde 40 oranda daha az yakıt harcar).
Eclipse 500 John Travolta, Ralf Schumacher etc. 260 tanınmış kişi tarafından kullanıldı.
ELEV- -el- Elevation (Rakım, irtifa)
EMERG- – Emergency (Olağanüstü durum)
ETA- – Estimated Time of Arrival (Tahmini varış zamanı)
ETC- – Etcetera (and the rest, and soforth.) (Vesaire (v.s.))
ETD- – Estimated Time of Departure (Tahmini kalkış zamanı)
EUR- – European Region (Avrupa bölgesi)
EUROCONTROL – European Organization for the Safety of air 0Navigation (Hava seyrüsefer emniyeti için Avrupa Teşkilatı (ICAO’nun Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyet Teskilatı))
F (FOXTROT-FOX)
FAA – Federal Aviation Administration (Amerika Birleşik Devletleri Sivil Havacılık Teşkilatı)
FAC- – Final approach course (Son yaklaşma hattı)
FAF- – Final approach fix (Son yaklaşma fiksi)
FAP- – Final approach point (Son yaklaşma noktası)
FIC- – Flight Information centre (Uçuş bilgi merkezi )
FDPS- – Flight Data Processing System (Uçuş bilgileri işleme sistemi)
FIR- – Flight Information Region (Uçuş Bilgi Bölgesi)
FIS- – Flight Information service (Uçuş Bilgi Hizmeti (Servisi))
FL- – Flight Level (Uçuş Seviyesi)
FM- – Frequency Modulation (Frekans Modülasyonu)
FM- – Fan Marker (Fan Marker)
FUO- – Foreign object damage (Yabancı cisimdem meydana gelen hasar (Meydan PAT sahasındaki taş, kuş v.s.))
FOD ( Yabancı Madde Hasar )
FPL- – Filled Flight (Plan, Doldurulmuş Uçuş Planı)
FREO- – Frequency (Frekans)
FT- – Feet (Dimensional Unit) Feet (Ölçü)
FTC- – Fast Time Constant (Elc.) (Sürat zaman sabitesi)
FANS- – Future Air Navigation (Geleceğin Hava Seyrüsefer Sistemi)
G (GOLF)
GÜMRÜK MUHAFAZA – Dışhatlarda açık havaalanlarında yolcuya ait eşya yada diğer yük, kargo ve postanın gümrük mevzuatı açısından denetlenmek veya alıkonulmak üzere, ya da yurt dışına gidip-gelecek her türlü mal ve malzemenin alınması veya gönderilmesi aşamasında gümrük mevzuatı hükümleri uygulamak üzere kullanılan izole edilmiş salonlar veya binalardır.
GÜMRÜKLÜ SALON – Dışhatlara açık havaalanlarında yolcuların giriş ve çıkış yapmadan önce gümrük mevzuatı açısından beyan veya kontrol işlemine tabi tutuldukları izole edilmiş salonlardır.
GCA- – Ground controlled approach (Yerden kontrollu yaklaşma)
GMT- – Greenwich Mean Time (Greenwich saati (UTC))
GND- – Ground (Yer)
GP- – Glide Path (Süzülüş Yolu)
GRP- – Group (Grup-Gruplandırma)
GS- – Ground Speed (Yer Sürati)
GST- – Glide Slope Intercept Altitude (Süzülme açısını kesiş irtifai)
H (HOTEL)
HANGAR – Havaalanlarında uçakların bakım ve onarımlarının yapılması veya muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan genellikle büyük yapılı binalardır.
HAVAALANI – Karada veya suda, içerisindeki bina, tesis ve donatımlar dahil uçakların iniş, kalkış ve yer hareketlerini yapmak üzere kullanmaları amacıyla düzenlenmiş sahalardır.
HAVAŞ – Havaalanları Yer Hizmetleri A.Ş. Havaalanlarında yer hizmetini yürüten kuruluştur.
HA- – Continuous day and night service (Gece ve gündüz devamlı hizmet)
HAA- – Height above airport elevation (Havaalanı üzerinde irtifa)
HAT- – Height above touchawn (Teker koyma noktası üzerinde irtifa)
HOG- – Heading (Baş,( Yön))
HEL- – Helicopter (Helikopter)
HIPAR- – High Power acquisition radar (Yüksek takatli yakalama radarı)
HOSP- – Hospital Aircraft (Hastane uçağı)
HR- – Hours (Saat)
HS- – Service available during hours of scheduled operations (Tarifeli uçuş süresince sağlanan hizmet)
HX- – No specific working hours (Belirli çalışma saati yok)
KOMPOZİT KAPLAMA – Bir pistin beton ve asfalt karışık kaplanmasıdır.
KONVEYÖR – Terminallerde yolcu check-in`i esnasında, yolcu beraberinde olmayacak bagajların uçağa yerleştirilmek üzere alınarak gönderilmesi veya uçaktan gelen bagajlarin alınması amacıyla yolcuların yararlandıkları mekanik taşıyıcı görevini yapan şeritlerdir
I (INDIA)
IAC- – Initial Approach Course (İlk yaklaşma kursu)
IAF- – Initial Approach Fix (İlk yaklaşma fiksi)
IAF- – Instrument approach and Landing Chart (Aletle yaklaşma ve iniş planı haritası)
IAS- – Indicated Airspeed (Gösterge sürati (Uçaktaki sürat saatinin gösterdiği hızdır))
IATA – Internatinol Air Transport Assocation (Uluslararası Hava Taşımacılığı Birligi)
ICAA- – Internatinol Civil Airports Assocation (Uluslararası Sivil Hava Meydanları Birliği)
ICAN- – International Comission for Air Navigation (Uluslararası Hava Seyrüsefer Komitesi)
ICAO – International Civil Aviation Organization (Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı)
ID- – Identifier or Identify (tanıtıcı ve tanıtma)
IFALPA- – International Federation of Airlines Pilots (Uluslararası Havayolu Pilot Federasyonu)
IFATCA- – International Federation Air Traffic Controllers Association (Uluslararası Hava Trafik Kontrolörleri Birliği)
IFF- – Identification Friend / Foe (Dost veya Düşman tanıma)
IFR- – Instrument Flight Rules (Aletle Uçuş kuralları)
IFRB- – International Frequency Registration Board (Uluslararası Frekans Tescil Heyeti)
ILS- – Instrument Landing System (Aletle iniş sistemi)
IM- – Inner Marker (İç marker)
IMC- – Instrument meteorological conditions (Aletli Meteorolojik şartlar)
INA- – Initial Approach (İlk yaklaşma)
INBD- – Inbound (Geliş)
INCERFA- – Uncertainity Phase (Şüphe hali)
INFO- – Information (Bilgi)
INOP- – Inoperative (Çalışıyor, yürürlükte)
INS- – Inertial Navigation System (Uçağı belirlenen sevkeden sistem)
IR- – Ice on Runway (Pistte kar var)
ISA- – International Standart Atmosphore (Uluslararası Standart Atmosfer)
ITU- – International Telecommunication Union (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği)
J (JULIET)
K (KILO)
L (LIMA)
L- – Left (Runway Identification) (Sol (Pist tanıtması))
LASER- – Light Aplification by Stimulated Emision of Radition (Işınlamanın tahrik edilmiş yayını yolu ile ışık şiddetlendirilmesi (Yükseltilmesi))
LAT- – Latitude (Enlem)
LCA- – Lowest Coverage Altitude (Asgari kaplama irtifa)
LDA- – Landing Distance Available (İnis mesafesi müsait)
LIDAR- – Light Detection and Ranging (Işıkla tesbit ve menzil bulma )
LLZ- – Localizer (ICAO) (Localizer (ICAO))
LMT- – Local Mean Time (Lokal saat)
LOC- – Localizer (FAA) (Localizer (FAA))
LCm- – Compass Locator at Outer Marker (Dış Marker kompas locator)
LOPAR- – Low Power Acquisition Radar (Alçak takatli yakalama radarı)
LORAN- – Long Range Air Navigation System (Uzun mesafe hava seyrüsefer sistemi)
M (MIKE)
MAA- – Maximum authorized altitude (Müsade edilen azami irtifa)
MAPT- – Missed Approach Point (Pas geçme noktası)
MDA- – Minimum descent altitude (Asgari alçalma irtifa)
METAR- – Aviation Routime Weather Report (Periyodik (Rutin) Hava raporu)
MES- – Microwave System (Mikrodalga iniş sistemi)
MM- – Middle Marker (Orta marker)
MOCA- – Minimum obstruction clearence altitude (Asgari mania müsade irtifa)
MODE- – Meteorogical Operational Telecomunications Network (Meteorolojik Bilgi Alışverişi Haberleşme Servisi)
MGL- – Mean Sea Level (Deniz Seviyesi)
MTBF- – Mean Time Between Failures (Arızalar arasındaki zaman aralığı)
MTI- – Moving Target Indicator (Hareketli hedef göstericisi)
SAYFA BAŞI
N (NOVEMBER)
NADGE- – NATO Air Defence Ground Envirenment (NATO Hava Savunma Yer Tesisleri)
NAMSA- – NATO Maintenance and Supply Agency (NATO Bakım ve İkmal Acentası)
NAV- – Navigation (Seyrüsefer)
NAVAID- – Air Navigation Facility (Hava Seyrüsefer Kolaylıkları)
NDB- Non- Directional radio Beacon (Yönlendirilmiş radyo bikini)
Ni-na- – Nautical Miles (Deniz Mili)
NOF- – International NOTAM Ofiice (Uluslararası NOTAM Ofisi)
NOTAM- – Notice to Airmen (Havacılara duyuru (ilan – bilgi))
O (OSCAR)
OVERFLIGHT UÇUŞ – Bir hava aracının bir ülke hava sahasını, herhangi bir yere inmeksizin katetmesidir
OM- – Outer Marker (Dış Marker)
OPR- – Operator or Operate or Operative or Operating or Operational (İşletici, Operatör, çalışmaya hazır, çalışan)
OPS- – Operations (Çalışma)
O/R- – On request (istek üzerine)
ORB- – Orbit (Dairevi uçuş (Orbit))P (PAPA)
PİK GÜN, PİK SAAT – Belirli bir periyod içerisinde (genellikle bir takvim yılı içerisinde) bir havaalanında birim günde veya saatte kaydedilen işlem görmüş en yüksek yolcu, uçak, kargo v.s. sayısıdır.
PİST – Bir kara meydanında uçakların iniş ve kalkşıları için hazırlanmış, dikdörtgen şeklinde belirlenmiş sahalardır.
P- – Prohibited (Area) (Yasak (Bölge))
PANS- – Procedures for air navigation services (Hava seyrüsefer hizmetleri için usuller)
PAPI- – Precision approach path indicator (Hassas yaklaşma hat göstergesi)
PAR- – Precision Approach Radar (Hassas yaklaşma radarı)
PAT- – (Pist-Apron-Taksiyolu)
PCN- – Pavement Classification Number (Kaplama sınıflandırma numarası)
PLN- – Flight Plan (Uçuş Planı)
PPI- – Plan Position Indicator (Plan mevki göstericisi)
PSGR- – Passengers (Yolculuk)
PWR- – Power (Güç)
Q (QUEBEC)
QBI- – Compulsory IFR Flight (Zorunlu IFR uçuş)
QFE- – Atmospheric pressure at Aerodrome Elevation (Havaalanı irtifainda atmosferik basınç)
QFU- – Magnetic Orientation of Runway (Pistin manyetik yönü)
QNH- – Altimeter Sub-scale Setting to obtain elevation when on the ground (Yerdeyken altimetreyi geçerli irtifaya ayar etmek (pist başında))
R (ROMEO)
RIGHT- – Runway Identification (Sağ (Pist tanıtması))
R/T- – Receiver-Transmitter (Alıcı-verici)
RAC- – Rules of Air and Air Traffic Services (Hava ve Hava Trafik hizmet Kuralları)
RADAR- – Radio Detection and ranging (Radyo ile bulma ve menzil ölçme (Radar))
RCC- – Rescue Co-ordination Center (Arama-Kurtarma Koordinasyon)
RPL- – Repetitive Flight Plan (Sürekli uçuş planı)
RRP- – Runway Reference Point (Pist referans noktası)
RSC- – Rescue Sub-Centre (Ikinci derecede kurtarma merkezi)
RSR- – En-Route Surveillance radar (Yol kontrol radarı)
RVR- – Runway Visual range (Pist görüş mesafesi)
RWY- – Runway (Pist)
RNAV- – Area Navigation (Saha Seyrüseferi)
S (SIERRA)
SESTEN HIZLI UÇAKLAR/JETLER: Günümüzde saatte 2200 Km saate çıkabilen bu uçakların (bk supersonik jet) tarihi gelişimi aşağıdaki gibi olmuştur.
1947 Bell X-1A Test pilotu Chuck Yeager 1947’de ses hızını aşan ilk pilot oldu.
1953 F-100 Super Sabre F-100, seri imal edilen sesten hızlı ilk savaş uçağıydı.
1964 SR-71 Blackbird İmal edilen en hızlı uçak SR-71, keşif amacıyla kullanılıyordu.
1976 Concorde İngiliz-Fransız ortak imalatı Concorde yolcu uçağı hizmete girdi.
B-1B Lancer Hareketli kanatları, süpersonik hızıyla B-1B, uçak tasarımında yeni bir çığır açtı.
1992 Sukhoi-Gulfstream S-21 Rus-Amerikan projesi sipariş alınamadığı için sona erdi.
1998 Dassault Falcon SST Yeterli performans veren motor bulunamadığı için proje iptal edildi.
SSBJ ve Aerion İki proje bu kez hayali gerçekleştirmeyi hedefliyor.
SNACK BAR – Hazır yiyecek ve içecek satılması için ayrılmış mekanlardır.
SAR- – Search and Rescue (Arama ve kurtarma)
SATKOM- – Satellite Communications (Peyk (Uydu) Muhaberesi)
SELCAL- – Selective calling System (Seçerek çağıran sistem)
SHORAN- – Short Range Navigation (Kısa mesafe seyrüseferi)
SHAPE- – Supreme Headquarter Allied Powers Europe (Avrupa Mut.Kuvvetleri Yüksek karargahı)
SIA- – Standart Instrument Arrival (Standart Aletli yaklaşma)
SIAP- – Standart Instrument Approach Procedure (Standart Aletli yaklaşma usulü)
SID- – Standart Instrument Departure (Standart Aletli kalkış)
SITA- – Airlines Worldwide Telecomunications and Information Services (Havayolu şirketlerinin haberleşme hizmetlerini yürüten kuruluş)
SNOWTAM- – Snow NOTAM (Kar NOTAMI)
SOC- – Sector Operation Center (Bölge Hareket Merkezi)
SONAR- – Sound navigation and Ranging (Ses ile seyrüsefer ve mesafe)
SOS- – Save our Souls (Mors haberlesmesinde tehlike sinyali)
SPL- – Supplementary Flight Plan (Ek uçuş Planı mesajı)
SSR- – Secondary Surveillance Radar (Karşılıklı MODE (KOT) gönderme ve Cevaplama sistemi ile çalışan radar işaret ışığı)
STA- – Stright in Approach (Direk yaklaşma)
STANAG- – Standardization Agreement (Standartlaştırma anlaşmaları)
STAR- – Standart Instrument Arrival Route (Standart aletli geliş yolu)
STC- – Sensitivity Time Constant (Hassas zaman sabitesi)
STN- – Station (İstasyon Muhabere, SSY v.s.)
STOL- – Short Take-off and Landing (Kısa kalkış ve iniş)
SUPERSONIK JET
Saatte 2.200 Km hızla uçabilen uçaklardır. Tarifeli yolcu uçaklarından üç kat daha hızlı olan bu özel jetler, uzun menzilleri ile işadamlarına tasarlanmaktadır.
Eski Concorde’lar ve askeri jetler dışında ses hızının üzerinde uçabilen uçak bulunmamakta. Concorde’ların en önemli müşterileri olan işadamları bugün arayışta.
Aslında sesten hızlı iş jeti çalışması 1991’de Amerikan Gulfstream ile Rus Sukhoi şirketlerinin ortaklığında yapıldı. S-21 adı verilen proje sipariş alamadığı için iptal edilmiştir. 1998’de Fransız iş jeti imalatçısı Dassault supersonik jet projesi başlattı. Projede en büyük sorun motor konusunda yaşandı. Tüm imal edilen süpersonik motorlar, askeri jetlere göre tasarlanmıştı. Askeri motorların çok sık bakım ihtiyacı, aşırı yakıt harcamaları temel engeldir.
2012 NBAA Fuarı’nda iki projeyle birlikte süpersonik uçak tartışması yeniden gündeme geldi. Bir tarafta Lockheed Martin var. Adını askeri uçakların yanı sıra sesten üç kat daha hızlı uçan SR-71, radara yakalanmayan F-117 gibi projelerle duyuran Lockheed, SSBJ adını verdiği proje ile pazardan pay almak istiyor. Uçak ters ‘V’ şeklindeki kuyruk yapısına sahip.
KISA KANATLAR
Lockheed Martin’in karşısında Boeing ve Raytheon var. İki şirket de havacılık sanayiinde gerek yolcu uçakları gerekse de iş jetlerinde çok ciddi güce ve tecrübeye sahip. Aerion adı verilen projeyle, kısa kanatları sayesinde hızının rakipten saatte 300 kilometre daha yüksek olması hedefleniyor.
2012 itibariyle jetin fiyatı 120 milyon Türk Lirası. Uçaklar 12 koltuklu. Menzili
7 .400 Km. süpersonik iş jetlerinin geliştirme maliyeti ise 3 milyar dolar.
Süpersonik uçakların en büyük derdi gürültü. Sesten daha düşük hızla uçarken oluşan ses dalgaları, uçaktan daha hızlı olduğu için öne doğru yayılıyor. Uçağın ses hızını aşmasıyla birlikte çıkardığı ses dalgaları üst üste binmeye başlıyor.
Titreşim üst üste binen ses dalgaları nedeniyle çok fazla artarak yüksek basınç oluşturuyor. Mach 1 olarak adlandırılan ses hızı saniyede 340 metre sınırına geldiğinde uçak bu üst üste binmiş olan dalgaları yani ses duvarını aşıyor. Bu geçiş sırasında patlama sesleri duyuluyor.
Gürültü nedeniyle sivil süpersonik uçakların deniz gibi yerleşim biriminin olmadığı yerde uçuşlarına izin veriliyor. Şimdi her iki şirket de uçağın tasarımında yapacakları değişimlerle gürültüyü en aza indirmeyi hedefliyor.
2022 yılına kadar süpersonik iş jeti ihtiyacı 250-300 uçak arasında. En büyük müşteriler NetJet gibi hisseli uçak hizmeti veren kuruluşlar
SYCBL- – Serviceable (Hizmette, faal)
SX- – Simplex (Aynı anda tek yönlü alma veya gönderme yapan muhabere sistemi)
T (TANGO)
T- – Temperature (Isı)
TACAN- – Tactical Air Navigation (Taktik hava seyrüseferi)
TAF- – Tactical Air Force (Taktik hava kuvveti)
TAKSİ – Uçağın yerde yaptığı hareket
TAKSİRUT – Bir havaalanında uçakların yerde pist ve apron gibi bölümler arasında gidip gelmeleri için düzenlenmiş standart ölçülerdeki yollar.
TAR- – Terminal Area Surveillance Radar (Terminal sahasi izleme radarı)
TAS- – True Air Speed (Hakiki hava sürati)
TAX- – Taxiing or taxi (Uçağın yerde rule yapması yada taksi)
TDZ- – Touchdown Zone (Tekerlek koyma bölgesi)
TFC- – Traffic Trafik (Mesaj trafiği, uçak trafiği v.s.)
TMA- – Terminal control Area (Terminal kontrol sahası)
TO- – Technical Order (Teknik (Emir), Talimat)
TODA- – Take of Distance Available (Kalkış için kosu mesafesi)
TTR- – Target Tracking Radar (Hedef Takip Radarı)
TVOR- – Terminal VOR (Terminal VOR)
TWR- – Aerodrome control Tower or Aerodrome control (Havaalanı Kontrol Kulesi veya Meydan kontrol)
TWY- – Taxiway (Taksi yolu)
U (UNIFORM)
UAR- – Upper Air Route (Yüksek seviye havayolu (24500 ft üstü))
UCA- – Upper Control Area (Yukarı kontrol sahası)
Armatör | Gemi sahibi, taşıyıcı |
Acente | Herhangi bir limanda armatör adına faaliyet gösteren, onun temsilciliğini yapan kuruluş |
NVOCC | “Non Vessel Operating Common Carrier” (Gemi sahibi olmadan taşımacılık yapan) |
Co-Loader | Forwarderların yüklerini kendi yükü ile konsolide ederek taşımacılık yapan |
Forwarder | Karayolu,havayolu,denizyolu, demiryolu taşımacılığını, gümrükleme ve sigorta hizmetlerinin operasyonunu gerçekleştiren,aktif bir acenta ağına sahip olan organizatör firma |
Bill Of Lading (B/L) | Denizyolu konşimentosu |
Master B/L | Ana konşimento |
House B/L | Ara konşimento |
Charter Taşıma | Geminin tamamen yada kısmen (part kargo) kiralanarak yapılan taşımadır |
Charter Party | Taşımacı ile armatör arasında yapılan sözleşmeye verilen isimdir |
Bulk Yükleme | Konvansiyonel yük taşımacılığında dökme yükleme |
Broker | Armatörle yükleyici arasında aracılık yapan,komisyoncu |
RO-RO Taşımacılığı | Araç,treyler veya konteyner taşıyan gemilerle yapılan taşımacılık |
Yükleme Boşaltma Terimleri | |
Free In (FI) | Limandaki yükleme masrafı |
Free Out (FO) | Limandaki boşaltma masrafı |
Liner In (LI) | Yükleme masrafının armatöre ait olması |
Liner Out (LO) | Boşaltma masrafının armatöre ait olması |
Stuffing | İstifleme, yükü konteynere yerleştirme |
Unstuffing | Konteynerin içini boşaltma |
Stevedoring | Gemiyi yükleme ve boşaltma hizmeti |
Liman Terimleri | |
Storage | Limanda depolama / ardiye |
Demuraj | Geminin kendisine tanınan yükleme ve boşaltma süresini aşması yada konteyner içinde bekleyen yükün tanınan süreden önce gümrükten çekilip boşaltılmaması |
Free Time | Serbest süre.Yükün demuraja girmeden bekleyebileceği süre. Süre aşımında demuraj uygulanır. |
THC | (Terminal Handling Fee) : Limandaki elleçleme ücreti |
Geçici Kabul | Türkiye’deki gümrük mevzuatı gereği konteynerler gümrüğe tabi mal statüsündedirler. Bu nedenle bir konteynerin limandaki gümrüklü sahadan çıkarılması veya tekrar limana getirilmesi halinde ortaya çıkan gümrükleme masrafıdır. |
Navlunla İlgili Terimler | |
CAF | (Currency Adjustment Factor) Amerikan dolarındaki dalgalanmaların navluna dahil edilmesi |
BAF | (Bunker Adjustment Factor) Deniz aşırı taşımalarda fuel oil fiyatlarındaki dalgalanmaların belli oranda navluna dahil edilmesi |
Primaj | Genellikle Türkiye’den ihracat navlunlarında kullanılan armatörün riskini azaltmak için koyduğu ek ücret |
War Risk Surcharge (WRS) | Savaş riski olan limanlara yapılan seferlerde navluna ilave olarak alınan ek ücret |
High Cube Surcharge | High Cube konteyner için alınan ilave ücret |
IMCO Charge | Tehlikeli madde taşımalarında armatörün talep ettiği ek ücret |